ناصر مکارم شیرازی
«آیت‌الله العظمی ناصر مکارم شیرازی» فقیه، مفسر و مرجع تقلید شیعه معاصر و از شاگردان آیت‌الله بروجردی است. پایه‌گذاری جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و مجله درس‌هایی از مکتب اسلام و تأسیس برخی مدارس علمیه، از فعالیتهای اجتماعی ایشان است. آیت‌الله مکارم شیرازی در بیشتر علوم اسلامی آثار ارزشمندی تألیف نموده‌اند که معروفترین آنها «تفسیر نمونه» می‌باشد.
| نام کامل | ناصر مکارم شیرازی |
| زادروز | ۱۳۰۵ شمسی |
| زادگاه | شیراز |
| اساتید |
آیت الله بروجردی، سید محمد حجت کوه‌کمره‌ای، سید محمد محقق داماد، سید ابوالقاسم خویی، سید محسن حکیم،... |
|
| |
| آثار |
تفسیر نمونه، پیام امام امیرالمؤمنین، پیام قرآن، فیلسوف نماها، انوار الفقاهه، انوار الاصول، جلوه حق، زندگی در پرتو اخلاق،... |
محتویات
ولادت
ناصر مکارم شیرازى در سال ۱۳۰۵ هجرى شمسی در شهر شیراز دیده به جهان گشود. پدرش حاج محمدعلی از تجار معروف شیراز بود. ایشان در مورد پدرش چنین می‌گوید: «پدرم علاقه زیادى به آیات قرآن داشت. در دورانى که در مدارس ابتدایى تحصیل می‌‌کردم، گاهى شب‌ها مرا به اطاق خودش فرامی‌‌خواند و به من میگفت: ناصر! کتاب آیات منتخبه و ترجمه آن را براى من بخوان (این کتاب مجموعه آیاتى بود که توسط بعضى از دانشمندان، انتخاب شده و در زمان رضاخان در مدارس به عنوان تعلیمات دینى تدریس می‌‌شد) من آیات و ترجمه آن را براى او می‌‌خواندم و او لذت می‌‌برد».
تحصیل و استادان
آیت الله مکارم شیرازى تحصیلات دبستانی و دبیرستانی خود را در شیراز به پایان برد. استعداد سرشار وی در آموختن باعث شده بود که همواره از شاگردان ممتاز کلاس باشد و گاه دو پایه تحصیلی را در یک پایه تمام کند. پس از آن آماده کسب علوم و معارف دینی شد.
پس از آن که با سقوط رضاخان و فراهم شدن آزادى نسبى، مرحوم آیت الله حاج سید نورالدین شیرازى از همه علاقمندان، به تحصیل در علوم دینى دعوت کرد. ناصر مکارم شیرازى که در آن زمان در سال سوم دبیرستان مشغول تحصیل بود با اشتیاق زائدالوصفى حاضر شد که در کنار دروس دبیرستان، دروس دینى را مشغول شود. آیت الله مکارم شیرازی یکی از عوامل شیفتگی خود به کسب علوم دینی را سخنان و جاذبه مرحوم نورالدین حسینی شیرازی می‌دادند. او با ورود به حوزه علمیه شیراز، به سرعت دروس مقدمات و سطح را نزد آیت الله موحد فرا گرفت و در مدتی نزدیک به چهار سال، توانست دروس سطح را به پایان برساند؛ این خود نشان از استعداد سرشار و تلاش خستگی‌ناپذیر وی دارد.
در طی این سالها خود نیز به تدریس دروس به دیگر طلاب می‌پرداخت، به گونه‌ای که به گفته خود ایشان، در روز هشت ساعت تدریس می‌کرد و در هجده سالگی حاشیه‌ای بر کتاب گرانسنگ کفایة الاصول که از کتب مشهور و دشوار علم اصول است، نگاشت.
او در هجده سالگی وارد حوزه علمیه قم شد و در درس خارج استادان و علمای بزرگ آن شرکت نمود. در قم نیز به درس خارج مرحوم آیه‌الله العظمی بروجردی می‌رفت که هوش و ذکاوت و پشتکار وی همواره مورد تحسین آن مرجع بزرگ قرار می‌گرفت. همچنین در دروس سید محمد حجت کوه‌کمره‌ای و سید محمد محقق داماد هم شرکت می‌جست.
همچنین برای آشنایی با دیدگاههای فقهی و اصولی عالمان نجف اشرف، در سال ۱۳۲۹ هجری شمسی به آن دیار سفر کرد و به درس خارج آیت الله سید ابوالقاسم خویی و آیت الله سید محسن حکیم حاضر شد و در ۲۴ سالگی موفق به کسب درجه اجتهاد از آنان و نیز از آیت الله اصطهباناتى و نیز آیت الله شیخ محمدحسین کاشف الغطاء گردید و در سال ۱۳۳۰ به دلیل نبود امکانات به ایران بازگشت و عازم حوزه علمیه قم شد.
آثار و تألیفات
آیت الله العظمی مکارم شیرازی از آغازین سالهای جوانی تاکنون به تألیف و نگارش کتب دینی اشتغال دارد. نگاشته‌های ایشان محدود به زمینه خاصی نیست و از وی در بیشتر علوم اسلامی، کتاب منتشر شده است. برخی از کتب وی پاسخ به شبهات روز بوده است به گونه‌ای که می‌توان گفت کتابهای معظم له، مطابق با مسائل روز نوشته شده است. در اینجا به برخی از آنها اشاره می شود:
۱. تفسیر نمونه (نزدیک به ۳۰ جلد)؛
۲. تفسیر موضوعی پیام قرآن (نزدیک به ده جلد)؛
۳. فیلسوف نماها؛
۴. مدیریت و فرماندهی در اسلام؛
۵. زهرا، برترین بانوی جهان؛
۶. زندگی در پرتو اخلاق؛
۷. جلوه حق؛
۸. عود ارواح و ارتباط با ارواح؛
۹. پرسشها و پاسخها؛
۱۰. خطوط اصلی اقتصاد اسلامی؛
۱۱. انگیزه پیدایش مذاهب؛
۱۲. خدا را چگونه بشناسیم؛
۱۳. آفریدگار جهان؛
۱۴. رهبران بزرگ و مسؤلیتهای بزرگتر؛
۱۵. قرآن و آخرین پیامبر؛
۱۶. معاد و جهان پس از مرگ؛
۱۷. عقیده یک مسلمان؛
۱۸. مهدی، انقلابی بزرگ؛
۱۹. ارزشهای فراموش شده؛
۲۰. پایان عمر مارکسیسم؛
۲۱. آخرین فرضیه‌های تکامل؛
۲۲. آیین ما (ترجمه اصل الشیعه)؛
۲۳. پنجاه درس اصول عقاید برای جوان؛
۲۴. سرگرمیهای خطرناک؛
۲۵. نماز، مکتب عالی؛
۲۶. معراج، شق القمر، عبادت در قطبین؛
۲۷. معمای هستی؛
۲۸. فلسفه شهادت؛
۲۹. اسرار عقب ماندگی شرق؛
۳۰. چهره اسلام در یک بررسی کوتاه؛
۳۱. در جست و جوی خدا؛
۳۲. مشکلات جنسی جوانان؛
۳۳. آنچه باید از اسلام بدانیم؛
۳۴. بحثی در باره ماتریالیسم و کمونیسم؛
۳۵. ترجمه قرآن کریم؛
۳۶. طرح حکومت اسلامی؛
۳۷. مناظرات تاریخی امام رضا (علیه السلام)؛
۳۸. رساله توضیح المسائل؛
۳۹. القواعد الفقهیه (۴ جلد)؛
۴۰. انوار الفقاهه (۴ جلد)؛
۴۱. انوار الاصول (۳ جلد)؛
۴۲. الأمثل فى تفسیر کتاب الله المنزل (۲۰ جلد)
۴۳. پیام امام امیرالمومنین (علیه السلام)؛ شرح تازه و جامعى بر نهج‌البلاغه.
فعالیتهای اجتماعی و سیاسی
آیه‌الله العظمی مکارم شیرازی تاکنون فعالیتهای علمی و فرهنگی فراوانی را انجام داده است. وی نزدیک به چهل سال است که به تدریس فقه و اصول در سطح عالی (خارج) می‌پردازد و در این مدت، شاگردان بسیار مبرزی تربیت نموده است. تدریس ایشان نیز در علوم گوناگون با توجه به نیازهای حوزه‌ها انجام گرفته است. از این رو سالهاست که علاوه بر خارج فقه و اصول، به تدریس تفسیر و نهج البلاغه روی آورده‌اند.
آیه‌الله مکارم شیرازی همواره مدافع اصلاحات در امور حوزه و پیشرفت حوزه‌های علمیه بوده است. او در دوره جوانی از کسانی بود که طی نامه‌ای به محضر آیت الله بروجردی، خواستار برخی اصلاحات در حوزه علمیه قم شدند.
از خدمات مهم آیت الله مکارم شیرازی در عرصه علم و فرهنگ تأسیس چهار مدرسه علمیه امام امیرالمؤمنین(ع)، امام حسن(ع)، امام حسین(ع) و امام سجادع) است که در یکی از آنها رشته تخصصی تفسیر وجود دارد و طلاب مستعد در آن، به آموختن روش صحیح تفسیر قرآن کریم می‌پردازند.
همچنین دارالقرآن و مجتمع خاتم الانبیاء در شیراز و زائر سرای امام صادق(ع) و امام محمد باقر(ع) در مشهد مقدس از جمله مراکزی است که توسط ایشان راه اندازی و مورد استفاده علاقه‌مندان قرار می‌گیرد.
آیت الله ناصر مکارم شیرازی در دوران قبل از انقلاب و بعد از آن، همواره از تلاشهای سیاسی برای برقراری انقلاب اسلامی و حفظ نهضت اسلامی دریغ نمی‌ورزید. او با درک وضعیت فکری جوانان در رژیم سابق، به توطئه‌های دشمنان برای ترویج تفکر التقاطی در بین طلاب و دانشجویان و رواج مارکسیسم و کمونیسم پی برده بود و در این زمینه تلاشهای شایانی را بر جای نهاد؛ از جمله کتاب «فیلسوف نماها» بود که به نقد فلسفه‌های غربی و ادعاهای فیلسوفان مادیگرا می‌پرداخت.
کتاب «جلوه حق» نیز به رد دیدگاههای صوفیان و درویشان می‌پردازد که مورد عنایت و لطف آیت‌الله بروجردی(ره) نیز قرار گرفت. آیه‌الله مکارم با تشکیل جلسات اعتقادی و مجمع علمی نجات نسل جوان، به شبهات موجود پاسخ میگفت و جوانان را به پیروی از مکتب قرآن و عترت تشویق می‌کرد. در آن روزگار، وی در سرمقاله‌های مجله مکتب اسلام به افشاگری درباره ماهیت رژیم شاه می‌پرداخت که باعث توقیف آن نشریه در آن روزگار شد.
آیت الله مکارم شیرازی از مؤسسان جامعه مدرسین حوزه علمیه قم است و همواره با دیگر اعضای آن، به مبارزات سیاسی بر ضد رژیم شاه می‌پرداخته و امضای او در زیر بسیاری از بیانیه‌ها و اعلامیه‌ها موجود است. او در جلسات خصوصی امام خمینی(ره) شرکت می‌کرد و حمایت خود را از وی در پیش از انقلاب و پس از آن اعلام می‌نموده است. او در زمان رژیم طاغوت، بارها به ساواک احضار شد و به شهرهای «چابهار»، «مهاباد» و «انارک» تبعید شد.
آیت الله مکارم شیرازی در تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی نقش بسزایی داشته است و همواره مردم را به اطاعت از ولایت فقیه و حفظ اسلامیت و جمهوریت نظام دعوت می‌کرده است.
آیت الله العظمی مکارم شیرازی پس از رحلت آیت الله العظمی اراکی، با اطلاعیه جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، از مراجع اعلم شناخته شد و هم اکنون در قم به تربیت طلاب و پاسداشت از مکتب تشیع می‌پردازد.
منابع
آرشیو عکس و تصویر
از راست: جعفر سبحانی، شهید محمدجواد باهنر و ناصر مکارم شیرازی
ردیف پایین از راست: ناشناس، علی رجبی دوانی، ناشناس، جعفر سبحانی، حسین نوری همدانی، ناصر مکارم شیرازی در جوانی و سایر اعضای هیات مدیره مجله مکتب اسلام در منزل علی رجبی دوانی
از راست: علی رجبی دوانی، ناصر مکارم شیرازی، عبدالحسین فقیهی رشتی، سید مهدی موسوی گلپایگانی، جعفر سبحانی و ناشناس در لباس احرام و در سزمین وحی
از راست تکیه به دیوار: ناصر مکارم شیرازی، محمد شریف رازی، ناشناس، سید شهاب الدین حسینی مرعشی نجفی، مجتبی قزوینی، حسن علی مروارید و مهدی نوقانی
1. ابوطالب تجلیل تبریزی، 2. حسین نوری همدانی، 3. محمد موحدی (فاضل لنکرانی)، 4. حسین علی منتظری و 5. ناصر مکارم شیرازی
1. محمد یزدی، 2. محمدمهدی ربانی املشی، 3. احمد بیگدلی آذری قمی، 4. ناصر مکارم شیرازی، 5. سید محمدحسین طباطبایی و 6. محمدتقی فلسفی
از راست: محمد موحدی (فاضل لنکرانی)، حسین‌علی منتظری، علی اکبر فیض آلنی (مشکینی)، سید روح الله خاتمی و ناصر مکارم شیرازی
1. شهید سید محمد حسینی بهشنی، 2. سید جعفر کریمی، 3. جعفر افروغ (اشراقی) 33. حسین علی منتظری، 4. ناصر مکارم شیرازی، 5. جعفر سبحانی، 6. شهید محمد صدوقی، 7. سید محمدعلی انگجی، 8. مرتضی حائری یزدی و 9. سید روح الله موسوی مصطفوی خمینی
از راست: شهید محمد مفتح، ناصر مکارم شیرازی و ناشناس
از راست: ناشناس، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی، هاشم اردشیر لاریجانی (میرزا هاشم آملی)، سید محمّدکاظم شریعتمداری، ناصر مکارم شیرازی
از راست: عبدالله جوادی آملی، محمدتقی جعفری و ناصر مکارم شیرازی
از راست: ابوالفضل خوانساری، محمد موحدی (فاضل لنکرانی)، احمد بیگدلی آذری قمی، علی اکبر فیض آلنی (مشکینی)، ناصر مکارم شیرازی، ناشناس، جلال طاهر شمس گلپایگانی، رضا استادی مقدم و علی اکبر مسعودی خمینی
از راست: ابراهیم امینی، سید مهدی حسینی روحانی، ناصر مکارم شیرازی، ناشناس، محمد محمدی دعوی سرایی (محمدی گیلانی)، ناشناس، سید ابوالفضل موسوی تبریزی، مسلم ملکوتی، محمد صادق صادقی گیوی (خلخالی)، سید رضا بهاء الدینی، احمد بیگدلی آذری قمی، محمد موحدی (فاضل لنکرانی)، محسن حرم پناهی و ناشناسان
از راست: سید هادی خسروشاهی، ناصر مکارم شیرازی و سید مرتضی پسندیده
ناصر مکارم شیرازی و یحیی انصاری شیرازی
ناصر مکارم شیرازی و ابوالقاسم خزعلی
از راست: ناصر مکارم شیرازی، حسین نوری همدانی و لطف الله صافی گلپایگانی
از راست: سید علی حسینی خامنه ای، ناصر مکارم شیرازی و حسین وحید خراسانی در حرم امام رضا علیه السلام